At this time all seminars, with an exception of the second seminar are written exclusively in Dutch.
IV. Het Europese labyrint
De queeste naar identiteit, toekomst en verleden
24 april 2010
24 april 2010
De bijeenkomst op 24 april is een wandeling in het labyrinth ‘Europa’, voorafgegaan door oefeningen met Jan Kallenbach, om de wisselwerking te ervaren tussen lichaam en geest; tussen spanning en ontspanning middels elementaire beweging en stilstaan.
Fons Elders
Europa bevindt zich in een overgangsfase, waarvoor in haar geschiedenis geen parallel te vinden is. Europa bevond zich in 1900 op het hoogtepunt van haar machtspositie in de wereld. Het was echter een macht met diepgaande tegenstellingen, zowel onderling als tegenover de Europese imperia & kolonies. Deze tegenstellingen zouden dat machtige Europa – als in een Griekse tragedie – naar haar ondergang voeren.
Ditzelfde Europa heeft nu de mogelijkheid als een Phoenix uit haar as te herrijzen op voorwaarde dat zij haar oude tegenstellingen en zwakheden onderkent, en een helder beeld ontwikkelt van bestaande blokkades én mogelijkheden.
No problem can be solved from the same level of consciousness that created it. A. Einstein
Ik stel in mijn introducties twee fundamentele vragen die in elke filosofie en in ieder wereldbeeld de kern vormen: hoe kennen wij, en wat kennen wij… De twee vragen worden traditioneel geformuleerd als kentheoretische vraag en ontologische vraag.
De vragen bevatten ook een strategie, namelijk ons bewust maken hoe de mens zijn werkelijkheid projecteert en manipuleert.
De probleemstelling: hoe denken wij, bespreek ik middels de drie logische beginselen van Aristoteles: identiteit, niet-tegenstrijdigheid en uitgesloten derde. De Europese cultuur wordt diepgaand bepaald door te denken vanuit identiteit, contradictie en uitgesloten derde.
Ik poneer de stelling dat deze beginselen strikt logisch zijn, en niet op de werkelijkheid geprojecteerd moeten worden. We blokkeren ons zelf nodeloos door in identiteiten, contradicties en uitgesloten derden te denken.
De probleemstelling: wat denken wij, bespreek ik middels de begrippen monisme, dualisme en pluralisme. De transformaties in het wereldbeeld van de Europese cultuur vanaf de matristieke, zo je wilt matriarchale, periode tot in de 21ste eeuw, kunnen vanuit deze begrippen zichtbaar worden. Monisme ziet de ‘werkelijkheid’ vanuit een eenheidsbeginsel; dualisme vanuit een onoplosbare tegenstelling, en pluralisme vanuit een grenzenloze veelheid. Er zijn ook wisselwerkingen tussen de drie.
Ik poneer de stelling dat de Europese cultuur de laatste 1500 jaar vooral gekenmerkt wordt door dualisme en pluralisme, maar het monisme wint terrein.
Het ‘hoe’ en het ‘wat’ zijn de perspectieven die elkaar voortdurend beïnvloeden: als we denken vanuit contradicties, leven we in een dualistisch wereldbeeld; als we denken vanuit een fundamentele samenhang, bestaan er geen uitgesloten derden.
Een voorbeeld: het klassieke wereldbeeld en het romantische wereldbeeld. Sluiten ze elkaar uit; zijn ze tegengesteld, of twee kanten van eenzelfde medaille?
Fons Elders
Kapberg, 17 maart 2010