Old Russia – February ’96

Ik was zojuist in een orthodoxe kerk. De Russische kerk zit weer hoog te paard: oerconservatief. Mensen kussen een icoon onder een glasplaat; een priester zingt. De verhalen van de monnik uit het klooster Het Heilige Dormition in Pskov-Pechersky (Pskov grotten), 50 km ten westen van Pskov en 340 km van Petersburg, zijn waarschijnlijk gemeengoed in Rusland. Op mijn vraag naar de periode onder het Sovjet regime, antwoordt hij dat het de kerk niet uitmaakt wie er aan de macht is, om te eindigen met de opmerking dat een monarchie de beste staatsvorm is, naar analogie van de monarch Christus. Het sterven, de duisternis, is de overgang naar het licht, hetzelfde licht waaruit de kosmos is ontstaan. Begin en einde vormen een cirkel. Zijn uitspraak, Als je sterft, zie je het licht, van vóór de schepping, vind ik indrukwekkend. Er liggen 10.000 doden bij dit klooster in de rotsholtes en gangen. De temperatuur is altijd 5 °C – de vochtigheid constant. De lichamen ontbinden maar ruiken niet. Volgens de monnik is dit een wonder. Door zijn hele verhaal heen blijkt de noodzaak en de vanzelfsprekendheid van ascese, inclusief het soms levenslang dragen van een stuk ijzer op het lichaam. Maar ook de liefde tot de aarde die goed is. De iconostasis in één van de kerken heeft in het midden een boom. De vruchten van de boom worden gesymboliseerd door iconen van heiligen. De bijbel dient letterlijk te worden begrepen. Eva is uit de rib van Adam. De boeken van de bijbel vormen samen het gebouw van de Kerk. Je kunt er dus niets uit weglaten. Ieder mens (gelovige) is een kerk. Het lichaam moet in dienst staan van de geest die verlangt één te worden met God, niet omgekeerd. Dit is de essentie van monnik zijn, een veel moeilijker taak en leven dan velen denken, aldus deze monnik. Het klooster met zijn gouden koepels en blauwe ondergrond; zijn witte muren te midden van witte sneeuw; zijn bronzen klokken, geschonken door tsaren, waaronder Iwan de Verschrikkelijke (1570) ligt daar als een sprookje. De klokken maken volgens onze monnik een geluid dat de aarde oproept. Later, tijdens het drinken van appelcider en het eten van zelf gebakken brood, zegt hij dat het geluid van de klokken een zuiverende werking heeft. Ik knik bevestigend. De klanken gaan dwars door je heen.